Maatschappelijke organisaties in Nederland zijn non-profitorganisaties, vaak op lokaal niveau, die naast de staat activiteiten ontplooien ten dienste van hun gemeenschap. Deze activiteiten omvatten directe dienstverlening, lobbyen voor verandering en andere soortgelijke initiatieven. Maatschappelijke organisaties zijn opgericht om een leemte op te vullen die de Nederlandse staat en zijn openbare dienstverlenende instellingen hadden achtergelaten. Hoewel de Nederlandse wet het maatschappelijk middenveld erkent als een van de overheid gescheiden entiteit, was het voor deze groepen moeilijk om efficiënt te werken vanwege bureaucratische vereisten en beperkingen op financiering door de staat. Als gevolg daarvan opereren veel maatschappelijke organisaties buiten Nederland als non-profitorganisaties of stichtingen. Het maatschappelijk middenveld is een van de drie pijlers van de democratie in Nederland. Bovendien is het essentieel om burgers op de hoogte te houden van lokale kwesties en hen in staat te stellen deel te nemen aan openbare beraadslagingen over beleidskwesties die rechtstreeks betrekking hebben op hun leven. Om meer te lezen over wat het maatschappelijk middenveld inhoudt, bekijk hier ons artikel

Overheid en maatschappelijke organisaties in Nederland.

De Nederlandse overheid is de staat. Zij is verantwoordelijk voor het handhaven van de grondwet en het beschermen van de rechten van burgers. De staat levert diensten en middelen aan burgers, maar burgers spelen een belangrijke rol bij het bepalen van de financiering en levering van openbare diensten. De staat is ook verantwoordelijk voor het reguleren van private en publieke organisaties en voor het beschermen van het milieu.

Maatschappelijke organisaties in Nederland vallen onder drie categorieën, afhankelijk van hun relatie met de overheid:

• Overheidsinstanties: Overheden zijn overheidsinstellingen, zoals gemeenten, provincies en de centrale overheid.
• Publieke dienstverleners: Publieke dienstverleners zijn particuliere organisaties die diensten verlenen aan het publiek. Voorbeelden zijn zorgverleners en sociale diensten.
• Andere organisaties: Andere organisaties, zoals non-profitorganisaties, stichtingen en bedrijven zonder winstoogmerk, zijn onafhankelijk van de overheid. Deze organisaties worden "non-profit" genoemd omdat zij geen winstoogmerk hebben.

Soorten maatschappelijke organisaties

• Organisaties zonder winstoogmerk: Not-for-profit organisaties zijn organisaties zonder winstoogmerk. In het Burgerlijk Wetboek wordt een non-profit organisatie omschreven als een "vereniging van personen die een gemeenschappelijk doel nastreeft". Een organisatie zonder winstoogmerk heeft geen commercieel doel. Haar doel is het algemeen belang te dienen. Organisaties zonder winstoogmerk zijn een soort maatschappelijke organisatie.
• Particuliere dienstverleners: Particuliere dienstverleners zijn particuliere organisaties die overheidsfinanciering ontvangen. Deze organisaties verlenen diensten tegen betaling. Voorbeelden zijn ziekenhuizen, scholen en opvangcentra voor daklozen.
• Publieke autoriteiten: Overheidsinstanties zijn overheidsinstellingen. Zij zijn verantwoordelijk voor het handhaven van de grondwet en het beschermen van de rechten van de burgers.

Belangrijkste bevindingen

• Verschillende factoren zijn essentieel om de rol van maatschappelijke organisaties in Nederland te begrijpen. Daartoe behoren de geschiedenis van de Nederlandse overheid en de hervormingen van de openbare diensten, de Nederlandse traditie van consensusbesluitvorming en de kracht van het maatschappelijk middenveld.
• Het Nederlandse maatschappelijke landschap is divers, met een breed scala aan organisaties die aan een breed scala van onderwerpen werken. De meeste van deze organisaties hebben geen winstoogmerk en zijn onafhankelijk van de overheid.
• Het Nederlandse maatschappelijke landschap omvat ook tal van overheidsinstanties, particuliere dienstverleners en andere soorten organisaties die het publiek dienen.